Với mục đích lưu trữ, phổ biến những tư liệu về quy trình, cách thức thực hiện sản xuất nghề đan lát truyền thống, Ban Dân tộc đã tiến hành khảo sát và thực hiện dàn dựng, quay phim tại Làng Chốt, thị trấn Sa Thầy. Làng Chốt là một trong những làng có đông đồng bào DTTS sinh sống thuộc địa bàn thị trấn Sa Thầy với 294 hộ, 100% số hộ là đồng bào DTTS Gia Rai. Qua trao đổi với anh A Tùng, trưởng thôn Làng Chốt, hầu hết những người lớn tuổi trong thôn đều biết đan lát và thực hiện các nghề truyền thống khác.

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cho biết, cộng đồng người Gia Rai sinh sống tại Làng Chốt luôn là một trong những thôn làng dẫn đầu trong thực hiện tốt công tác bảo vệ, gìn giữ và phát triển văn hoá truyền thống của dân tộc mình. Làng có những đội nghệ nhân thường xuyên tham gia các ngày hội văn hoá, các cuộc thi về văn hoá truyền thống diễn ra trong và ngoài tỉnh.

Buổi dàn dựng và tiến hành quay phim đã diễn ra với sự tham gia của hơn 20 người đồng bào DTTS Gia Rai sinh sống tại Làng Chốt, trong đó có 07 nghệ nhân thực hiện hướng dẫn về quy trình, cách thức thực hiện nghề. Các nghệ nhân là những người có kinh nghiệm thực hiện nghề lâu năm với đôi tay khéo léo và tâm huyết như: A Wich, A Granh, Y Hoanh, A Êl, A Tiếu…

Đan lát là một nghề truyền thống có từ rất sớm, tồn tại và phát triển cùng với lịch sử của dân tộc Gia Rai nói riêng và các dân tộc Tây Nguyên nói chung. Đan lát nghề thủ công truyền thống trước đây chủ yếu do đàn ông đảm nhiệm. Sản phẩm đan lát thường là vật dụng trong gia đình không mang tính hàng hóa như gùi, rổ, rá, nia… trong đó gùi là một vật dụng tiêu biểu. Những người khéo tay còn đan kết hoa văn trên gùi thực sự như một tác phẩm nghệ thuật. Hiện nay, cùng với sự phát triển của nền công nghiệp các vật dụng trong gia đình chủ yếu là bằng nhôm nhựa, những thứ thứ đó rất sẵn có nên nghề đan của người Tây Nguyên bị mai một và thất truyền nhiều. Lớp trẻ hầu như không biết đan lát và không thích học đan lát.

Một số hình ảnh tại buổi xây dựng quy trình nghề Đan lát:

Thực hiện quy trình đan gùi

Các vật dụng cần thiết để đan lát

Hướng dẫn về các nguyên liệu để đan lát

Một hoạ tiết trên chiếc gùi

Một chiếc gùi hoàn thiện

Nghệ nhận thực hiện đan nơm cá

Một chiếc nơm cá đang trong quá trình hoàn thiện

Ngày nay phụ nữ cũng có thể thực hiện công việc đan lát

A Mit, một trong những thanh niên vẫn còn giữ được niềm đam mê đối với những sản phẩm đan lát truyền thống

Xây dựng quy trình thực hiện nghề Đan lát truyền thống là một trong những nội dung triển khai Đề án bảo tồn và phát triển nghề truyền thống các DTTS tại chỗ trên địa bàn tỉnh Kon Tum, được ban hành theo Quyết định số 322/QĐ-UBND ngày 19/4/2017 của UBND tỉnh Kon Tum. Đây là nguồn tài liệu quan trọng phục vụ công tác tuyên truyền và hướng dẫn đồng bào DTTS không còn nắm vững quy trình thực hiện nghề. Qua đó góp phần hiệu quả trong công tác vận động đồng bào các DTTS tại chỗ trên địa bàn tỉnh tận dụng các nguồn nguyên vật liệu sẵn có tạo ra những sản phẩm đan lát phục vụ đời sống, sinh hoạt và sản xuất, giữ gìn bản sắc văn hoá của dân tộc mình đồng thời cải thiện thu nhập, phát triển kinh tế./. 

Bùi Văn Thắng