Triển khai thực hiện Tiểu dự án 1, Dự án 9 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2023, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025. Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum ban hành Quyết định số 744/QĐ-UBND ngày 15 tháng 11 năm 2022 phê duyệt Đề án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội dân tộc có khó khăn đặc thù (dân tộc Rơ Măm) trên địa bàn tỉnh Kon Tum đến năm 2025 (Đề án), tổng dự toán kinh phí thực hiện là 19.256,6 triệu đồng. Trong đó: Ngân sách Trung ương thực hiện Chương trình giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025: dự kiến khoảng 18.143,4 triệu đồng. Ngân sách địa phương: dự kiến khoảng 1.113,2 triệu đồng.

Kinh phí giao năm 2022, 2023: 6.595 triệu, kinh phí thực hiện đến tại thời điểm tháng 6/2023 là 1.669,75 triệu đồng đạt 25,31% tổng kinh phí giao. Nội dung thực hiện hỗ trợ phát triển Hỗ trợ phát triển sản xuất và sinh kế cho 63 hộ; Hỗ trợ cho bà mẹ mang thai trên địa bàn Làng Le: 9 bà mẹ; Hỗ trợ phụ nữ sinh con đúng chính sách dân số:15 bà mẹ; Hỗ trợ đảm bảo bữa ăn dinh dưỡng cân đối hợp lý cho trẻ tại các cơ sở giáo dục mầm non công lập: 51em; tổ chức 3 lớp tập huấn tập huấn nâng cao kiến thức, trình độ năng lực sản xuất; truyền dạy nghề truyền thống. Hiện đang triển khai công tác chuẩn bị đầu tư Dự án xây dựng các công trình thực hiện đầu tư phát triển nhóm dân tộc thiểu số rất ít người (dân tộc Rơ Măm) theo nội dung Đề án với 02 danh mục: (1) Nâng cấp, sửa chữa, cải tạo đường nội thôn Làng Le; (2) Nâng cấp, sửa chữa Nhà rông văn hóa Làng Le. Uớc thực hiện đến 31/12/2023 đạt 90% tổng kinh phí giao. Qua thực hiện bước đầu góp phần hỗ trợ phát triển sản xuất, nâng cao trình độ, năng lực sản xuất cho hộ gia đình; hỗ trợ bữa ăn dinh dưỡng hợp lý cho học sinh từ 3-5 tuổi, chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ mang thai, phụ nữ sinh con đúng chính sách dân số; bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Rơ Măm.

Hỗ trợ phát triển sản xuất và sinh kế (Cấp bò cái sinh sản) cho hộ gia đình dân tộc Rơ Măm năm 2023

Bên cạnh đó, trong 02 năm (năm 2022, 2023) tỉnh Kon Tum chưa được Trung ương giao dự toán để triển khai nội dung hỗ trợ đầu tư có thu hồi đối với hộ dân tộc còn nhiều khó khăn thông qua vay vốn tín dụng chính sách với lãi suất ưu đãi tại Tiểu dự án 1, Dự án 9 thuộc Chương trình, do đó địa phương chưa thực hiện nội dung hỗ trợ đầu tư có thu hồi đối với hộ dân tộc còn nhiều khó khăn.

Ngoài ra, việc thực hiện Tiểu dự án 1, dự án 9 trong 02 năm vừa qua còn gặp một số khó khăn, vướng mắc như: Theo Quyết định số 1506/QĐ-TTg ngày 02 tháng 12 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó giao vốn chi tiết cho từng lĩnh vực chi nguồn sự nghiệp năm 2023 cho dân tộc khó khăn đặc thù (Dân tộc Rơ Măm) theo 03 lĩnh vực  chi (sự nghiệp văn hóa, thông tin; sự nghiệp y tế, dân só và gia đình; các hoạt động kinh tế). Quá trình thực hiện Đề án trong năm 2023 có lĩnh vực chi không đảm bảo kinh phí thực hiện các nội dung được phê duyệt trong Đề án (lĩnh vực các hoạt động kinh tế); có lĩnh vực chi thừa kinh phí hoặc chưa thực hiện được nội dung chi (lĩnh vực sự nghiệp văn hóa, thông tin; lĩnh vực sự nghiệp y tế, dân số và gia đình) do chưa có hướng dẫn của Ủy ban dân tộc, cụ thể:Tại khoản 2 Điều 58 Thông tư 02/2022/TT-UBDT ngày 30/6/2022 của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc về Hướng dẫn thực hiện một số dự án thuộc Chương trình, trong đó có nêu “Căn cứ Quyết định 1719/QĐ-TTg, hướng dẫn của Ủy ban Dân tộc và quy định của pháp luật liên quan, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định phê duyệt nội dung dự án hỗ trợ xây dựng mô hình nâng cao chất lượng dân số tại thôn, bản có đông đồng bào DTTS có khó khăn đặc thù sinh sống tập trung...”, tuy nhiên, đến nay  Ủy ban Dân tộc chưa có hướng dẫn nội dung hỗ trợ xây dựng mô hình nâng cao chất lượng dân số tại thôn; do đó địa phương chưa có cơ sở để triển khai thực hiện.

Để triển khai thực hiện hiệu quả các nội dung Đề án giai đoạn 2024-2025, trung ương xem xét việc giao dự toán nguồn vốn sự nghiệp hằng năm không giao dự toán chi tiết cho từng lĩnh vực chi nhằm tạo điều kiện để địa phương chủ động, linh hoạt trong việc xây dựng nội dung hỗ trợ cho từng lĩnh vực chi phù hợp với tình hình thực tế với địa phương.; Ủy ban Dân tộc sớm có hướng dẫn nội dung hỗ trợ xây dựng mô hình nâng cao chất lượng dân số tại thôn để địa phương triển khai thực hiện.

Nguyễn Thanh Hưng